MIA-> ελληνικό τμήμα->Γκέοργκ Λούκατς

Γκέοργκ Λούκατς (1885-1971)

Γκέοργκ Λούκατς
Βιογραφία
arrow-down

Ούγγρος μαρξιστής φιλόσοφος, συγγραφέας και λογοτεχνικός κριτικός, συνέβαλε ουσιαστικά στην προώθηση της μαρξιστικής θεωρίας στον 20ό αιώνα. Οι κύριες συνεισφορές του αφορούν στην επεξεργασία της μαρξιστικής αισθητικής, την κριτική της αστικής φιλοσοφίας τόσο στην προοδευτική όσο και την αντιδραστική περίοδό της, την ανάλυση της αστικής κλασικής λογοτεχνίας, καθώς και τη μελέτη των κλασικών του μαρξισμού.

Ο Λούκατς γεννήθηκε σε μια πλούσια εβραϊκή οικογένεια και επηρεάστηκε αρχικά από αστούς διανοητές όπως οι Κίρκεγκαρντ και Μαξ Βέμπερ. Τα πρώτα έργα του όπως Η Ψυχή και οι Μορφές (1911) και Η Θεωρία του Μυθιστορήματος (1914-15) ήταν γραμμένα στο πνεύμα της παρακμάζουσας αστικής ιδεολογίας, αντανακλώντας αυτές τις διανοητικές επιρροές.

Κάτω από την επίδραση της Οκτωβριανής Επανάστασης εντάχθηκε στο Κομμουνιστικό Κόμμα της Ουγγαρίας το 1918. Υπηρέτησε ως υπουργός παιδείας στη βραχύβια επαναστατική ουγγρική κυβέρνηση του Μπέλα Κουν το 1919 και μετά την πτώση της κατέφυγε στη Βιέννη, όπου έζησε για μια δεκαετία διευθύνοντας το περιοδικό Κομμουνισμός. Καρπός αυτής της περιόδου ήταν το έργο του Ιστορία και Ταξική Συνείδηση, μια συλλογή δοκιμίων στα 1919-23, όπου ο Λούκατς συζητά, με ιδεαλιστικά λάθη, βασικά ζητήματα της διαλεκτικής και της θεωρίας του Μαρξ για την αλλοτρίωση.

Μετά τις κριτικές που του έγιναν από την Κομιντέρν παραδέχτηκε τις αδυναμίες του συγκεκριμένου έργου και τα επόμενα χρόνια στράφηκε στη λογοτεχνική και φιλοσοφική κριτική. Στα 1929-33 έζησε στο Βερολίνο και σε συνέχεια στη Μόσχα, όπου διετέλεσε συνεργάτης στο Ινστιτούτο Φιλοσοφίας της Ακαδημίας Επιστημών της ΕΣΣΔ. Μετά το πέρας του πολέμου επέστρεψε στην Ουγγαρία, όπου έγινε μέλος του κοινοβουλίου και καθηγητής της αισθητικής και της φιλοσοφίας της κουλτούρας στο Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης.

Αυτή την περίοδο ο Λούκατς δημοσίευσε μια σειρά σημαντικά έργα του όπως Το Ιστορικό Μυθιστόρημα (1937), Ο Γκαίτε και η Εποχή του (1947), Ο Νεαρός Χέγκελ (1948), οι Μελέτες για τον Ευρωπαϊκό Ρεαλισμό, Υπαρξισμός (1949), Η Καταστροφή του Λογικού (1952).

Μετά το 1956 ο Λούκατς συγκρούστηκε με τον σταλινισμό και διετέλεσε υπουργός πολιτισμού στην κυβέρνηση Νάγκι στη διάρκεια της ουγγρικής εξέγερσης του 1956. Συνελήφθη και απελάθηκε στη Ρουμανία, αλλά του επιτράπηκε να επιστρέψει στην Ουγγαρία το 1957, χωρίς όμως να απολαμβάνει την προγενέστερη αναγνώριση. Δεχόμενος συνεχείς κριτικές για οπορτουνισμό, στο συγκεκριμένο διάστημα δημοσίευσε μια σειρά πολιτικά και φιλολογικά δοκίμια και άρθρα όπου ανέπτυσσε την κριτική του στο δογματισμό της σταλινικής περιόδου. Τα πιο σημαντικά έργα του αυτής της περιόδου ήταν Η Ιδιαιτερότητα του Αισθητικού (1963) και Η Οντολογία του Κοινωνικού Είναι (1971). Σε αυτό το τελευταίο του έργο ο Λούκατς επιστρέφει στα προβλήματα της μαρξιστικής θεωρίας από μια ώριμη σκοπιά, δίνοντας έμφαση στις χεγκελιανές ρίζες του μαρξισμού, την ολότητα και την ιστορία, με βάση την οντολογική προτεραιότητα της εργασίας.

Στα ώριμα έργα του ο Λούκατς αντιτάχθηκε ισχυρά σε συγγραφείς όπως ο Αντόρνο, Σαρτρ κ.ά., καθώς και σε ρεύματα όπως ο υπαρξισμός και ο στρουκτουραλισμός, υπερασπιζόμενος μια επιστροφή στις βάσεις του μαρξισμού. Συνολικά έγραψε πάνω από 30 βιβλία και εκατοντάδες δοκίμια και άρθρα.