Извор: Факултети, Flashbak
Превод: Факултети (корекции: Здравко Савески)
Техничка обработка: Здравко Савески
Онлајн верзија: април 2021
До Ноел Вилмет
18 мај 1944
Ви благодарам многу за вашето писмо. Прашувате дали тоталитаризмот, обожувањето на водачот итн. е во подем и го наведувате фактот дека тие навидум не се во пораст во оваа земја [Британија] и во САД.
Морам да кажам дека верувам или се плашам дека, земајќи го светот како целина, овие работи се во пораст. Хитлер, без сомнение, наскоро ќе исчезне, но само на сметка на зајакнување на (а) Сталин, (б) англо-американските милионери и (в) сите видови ситни фирери од типот на Де Гол. Се чини дека сите национални движења насекаде, дури и оние што потекнуваат од отпорот на германската доминација, се здобиваат со недемократска форма и се групираат околу некој натчовечки фирер (Хитлер, Сталин, Салазар, Франко, Ганди, Де Валера се сите различни примери) и ја прифаќаат теоријата дека целта ги оправдува средствата. Се чини дека насекаде во светот движењата се во насока на централизирани економии што можат да се направат да „функционираат“ во економска смисла, но не се демократски организирани и имаат тенденција да воспостават систем на касти. Со ова одат ужасите на емоционалниот национализам и тенденцијата да не се верува во постоењето на објективна вистина, бидејќи сите факти мора да се вклопат во зборовите и пророштвата на некој непогрешлив фирер. Во извесна смисла, историјата веќе престана да постои т.е. не постои такво нешто како историја на нашето време што може да биде универзално прифатена, а егзакните науки се загрозени веднаш штом воената потреба престанува да ги држи луѓето. Хитлер може да каже дека Евреите ја започнале војната, а ако преживее, тоа ќе стане официјална историја. Тој не може да каже дека два и два се пет, бидејќи за целите на, да речеме, балистиката, тие мора да бидат четири. Но, ако дојде таков тип на свет од кој се плашам, свет од две или три големи супер-држави кои не можат да се освојат една со друга, два и два би можело да станат пет ако фирерот така сака. Колку што можам да видам, ова е насоката кон која се движиме, иако, се разбира, процесот е реверзибилен.
Што се однесува до компаративниот имунитет на Британија и САД – без оглед на тоа што ќе речат пацифистите, сè уште не сме станале тоталитарни и ова е многу надежен симптом. Верувам многу длабоко, како што објаснив во мојата книга „Лавот и еднорогот“, во англискиот народ и неговиот капацитет да се централизира економијата без при тоа да се уништи слободата. Но, мора да запомнеме дека Британија и САД не биле искушени, тие не знаат за пораз или за тешко страдање и постојат некои лоши симптоми што ги балансираат добрите. За почеток, постои општа рамнодушност кон пропаѓањето на демократијата. Дали сфаќате, на пример, дека никој во Англија под 26 години нема глас и дека, од она што може да се види, на големата маса луѓе на оваа возраст не им е гајле за тоа? Второ, тука е фактот дека интелектуалците се повеќе тоталитарни отколку обичните луѓе. Во целина, англиската интелигенција му се спротивстави на Хитлер, но само по цена на прифаќање на Сталин. Повеќето од нив се совршено подготвени за диктаторски методи, тајна полиција, систематско фалсификување на историјата итн., сè додека чувствуваат дека тие се на „нашата“ страна. Всушност, изјавата дека немаме фашистичко движење во Англија во голема мера значи дека младите, во овој момент, го бараат нивниот фирер на друго место. Не можете да бидете сигурни дека ова нема да се промени, ниту пак можете да бидете сигурни дека обичните луѓе, за десет години, нема да размислуваат како што размислуваат интелектуалците сега. Се надевам дека нема, дури и верувам дека нема, но ако биде така, тоа ќе биде по цена на борба. Ако некој едноставно прогласи дека сето тоа е за доброто и не посочува на зaстрашувачките симптоми, тогаш само помага да се донесе тоталитаризмот поблиску.
Исто така прашавте дали мислам дека светската тенденција оди кон фашизам и зошто ја поддржувам војната. Тоа е избор помеѓу зла – мислам дека речиси секоја војна е тоа. Знам доволно за британскиот империјализам за да не ми се допаѓа, но би го поддржал против нацизмот или јапонскиот империјализам, како помалото зло. Слично на тоа, би го поддржал СССР против Германија, бидејќи мислам дека СССР не може целосно да го избегне своето минато и дека задржи доволно од изворните идеи на Револуцијата за да биде понадежен феномен од нацистичка Германија. Мислам, и ова го мислам уште од почетокот на војната, во 1936 година или околу тоа време, дека нашата кауза е подобра, но мора да продолжиме да ја правиме подобра, што вклучува постојана критика.
Со почит,
Џорџ Орвел