Bureaucratie
(lett. : macht van de bureaus)

Het verschijnsel dat zich in vele staten en partijen voordoet om zoveel mogelijk macht te geven aan de leden van de bureaus (bureaucratisering = de tendens hiertoe; een bureaucraat = een lid van dergelijk machtig bureau).

Dit begrip kan ook in andere betekenissen gebruikt worden, o.a. “macht van de administratie” of “inefficiënte werking van sommige administraties”.

* Ontstaan in arbeidersstaten en -partijen: de taken van een gemeenschap die de eerste fase van haar socialistische revolutie achter de rug heeft, zijn ingewikkeld en er stellen zich zeer vele technische problemen. Ook in de arbeiderspartijen en vakbonden worden de opdrachten ingewikkelder en vergen een technische kennis.

Vandaar de noodzakelijkheid van specialisatie en detachering (- bepaalde militanten worden ontlast van hun vroeger werk om zich uitsluitend een partij- of vakbondswerk te wijden.). Het gevaar bestaat echter dat deze gedetacheerden (de bestendigen of vrijgestelden) een evolutie doormaken waarbij ze zich ontwikkelen tot een aparte groep machthebbers met haar eigen belangen (de Joegoslavische auteur M. Djilas noemde ze – o.i. ten onrechte – een “nieuwe klasse”). Het meest opvallende voorbeeld van bureaucratie vinden wij in het stalinisme.

* Gevolgen van de bureaucratie:
- de verstarring in gevestigde structuren (er gaat geen vernieuwing meer uit van de leiding); een moderne bureaucratie (de zgn. technocratie) werpt soms de oude bureaucratie van arbeidersmilitanten omver;
- verdwijnen van democratische inspraak op alle niveaus;
- depolitisatie van de massa’s (alle problemen worden technisch en administratief bekeken!);
- ontwikkeling van een politioneel repressieapparaat dat alles moet controleren en intomen;
- ideologische en culturele vervlakking, dogmatisme (zie bv. het marxisme in de USSR).

* Ons antwoord op de bureaucratie: de oplossing ligt – ondanks alle moeilijkheden die ermee gepaard gaan – in de zelfbeheerde bedrijven, gemeenten, sociale diensten en administraties. Hierbij moet er gezorgd worden voor een permanente en doeltreffende controle op de afgevaardigden (o.a. door hun werkelijke verkiesbaarheid en eventuele afzetting;).

(zie ook: centralisatie – stalinisme – zelfbeheer)

MWBEL