Waar
Een waar, dat is een product van indirecte sociale arbeid en heeft een prijs en een gebruikswaarde.
“De moeilijkheid met de waar, ligt daarin dat een persoonlijke verhouding onder een zakelijke mantel weergegeven wordt”, zegt F. Engels.Marx zelf zegt over de waar dit:
“De waar is in de eerste plaats een concreet voorwerp, een ding dat door haar eigenschappen de een of andere menselijke behoefte bevredigt. De aard van deze behoeften, of zij bijvoorbeeld in de maag of in de verbeelding hun oorsprong vinden, doet niet ter zake. Evenmin gaat het hier om de vraag op welke wijze het ding de menselijke behoefte bevredigt, hetzij direct als levensmiddel, dat wil zeggen als verbruiksartikel, hetzij indirect als productiemiddel.”
“Op het eerste gezicht schijnt de waar een alledaags en eenvoudig ding te zijn. Uit haar analyse blijkt dat het een bijzonder lastig ding is, vol met metafysische spitsvondigheden en theologische grillen. Voor zover de waar gebruikswaarde is, is er niets geheimzinnigs aan, onverschillig of ik haar bekijk als iets, dat door haar eigenschappen menselijke behoeften bevredigt of als iets, dat deze eigenschappen pas verwerft als product van menselijke arbeid. Het is zonder meer duidelijk dat de mens door zijn bezigheden de vormen van de natuurlijke stoffen zodanig verandert, dat deze voor hem nuttig worden. De vorm van het hout bijvoorbeeld wordt veranderd als men er een tafel van maakt. Desalniettemin blijft de tafel hout, een gewoon, duidelijk waarneembaar ding. Maar zodra de tafel als waar optreedt, verandert het in een ding, dat zowel waarneembaar als bovennatuurlijk is.”
“Waaruit vloeit het raadselachtige karakter, dat het arbeidsproduct krijgt zodra het in de warenvorm verschijnt, dan voort? Kennelijk uit deze vorm zelf. De gelijkheid van de menselijke arbeid krijgt de concrete vorm van de gelijke waardesubstantie van het arbeidsproduct; de meting van de besteding van menselijke arbeidskracht via de tijdsduur krijgt de vorm van waardegrootte van het arbeidsproduct; en, ten slotte, de verhoudingen tussen de producenten (in welke verhoudingen de maatschappelijke bepalingen van hun soorten arbeid zich doen blijken) krijgen de vorm van een maatschappelijke verhouding van de arbeidsproducten.
Het geheimzinnige van de warenvorm ligt dus eenvoudig in de omstandigheid dat deze vorm voor de mensen het maatschappelijk karakter van hun eigen arbeid weerspiegelt als het concrete karakter van de arbeidsproducten zelf, als de maatschappelijk-natuurlijke eigenschappen van deze dingen; hierdoor wordt ook de maatschappelijke verhouding van de producenten tot hun totale arbeid weerspiegeld als een buiten hen om bestaande maatschappelijke verhouding van voorwerpen.”“De eenvoudige waardevorm van een waar zit opgesloten in haar waardeverhouding of ruilverhouding met een andersoortige waar. De waarde van waar A wordt kwalitatief uitgedrukt door de onmiddellijke ruilbaarheid van waar B met waar A. Deze waarde wordt kwantitatief uitgedrukt door de ruilbaarheid van een bepaalde hoeveelheid van waar B met een gegeven hoeveelheid van waar A. Anders gezegd: de waarde van een waar vindt haar zelfstandige uitdrukking door haar voorstelling als ‘ruilwaarde’. (...) De waar is gebruikswaarde of gebruiksvoorwerp en ‘waarde’. De waar manifesteert zich in deze dubbele vorm zodra haar waarde een eigen, van haar natuurlijke vorm verschillende verschijningsvorm – de vorm van de ruilwaarde – bezit en zij bezit deze vorm nooit geïsoleerd, maar altijd slechts in de waarde- of ruilverhouding met een tweede, andersoortige waar.”
Karl Marx, Het Kapitaal, hoofdstuk 1
Onderstaande tabel ontlenen we uit Kapitalisme Vandaag - Een marxistische economische studie, van Jacques Gouverneur, EPO, Antwerpen, 1989, p. 50.
Goederen en diensten Waar Gebruikswaarde Prijs 1. Producten van menselijke arbeid
a) Verkochte producten (producten van de indirect sociale arbeid)ja ja ja b) Niet-verkochte producten
- producten van de direct sociale arbeid (administratie)neen ja neen - producten van de autonome arbeid (niet-professionele sfeer) neen ja neen 2. Natuurproducten a) niet-toegeëigende neen ja neen b) toegeëigende en verkochte neen ja ja MWBAV