Geschreven: 1861 – 1863
Bron: Karl Marx, Zur Kritik der politischen Ökonomie (Manuskripte, 1861 - 1863), Marx Engels Gesamtausgabe 2, zweite Abteilung, band 3, Berlin, Internationale Marx-Engels-Stiftung
Vertaling: Sjarrel Massop
HTML en contact: Adrien Verlee voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren?
Inhoud:
Deel 1 Ter kritiek van de politieke economie
(Derde Hoofdstuk) Het kapitaal in het algemeen
Het productieproces van het kapitaal
1 Omzetting van geld in kapitaal
a) G - W - G. De meest algemene vorm van het kapitaal
b) Problemen die uit het karakter van de waarde voortkomen enz.
Aanvulling bij a
c) Ruil met de arbeid. Arbeidsproces. Waardevormingsproces
Waarde van het arbeidsvermogen. Minimumloon of gemiddeld arbeidsloon
Ruil van geld met arbeidsvermogen
Arbeidsproces
Waardevormingsproces
Eenheid van het arbeidsproces en waardevormingsproces (het kapitalistische productieproces)
De twee bestanddelen, waarin de omzetting van geld in kapitaal vervalt
Aanvullingen
Nagekomen aanvullingen
a) Meerwaarde enkel als verhouding op te vatten als een bepaald, namelijk het in het arbeidsloon vastgelegde deel van het kapitaal
b) Verhouding van de surplusarbeid tot de noodzakelijke arbeid. De maat van de meerarbeid
c) Voordeel van het overwerk
d) Gelijktijdige arbeidsdagen
e) Het karakter van de meerarbeid
a) Samenwerking
b) Arbeidsdeling
Uitweiding over productieve arbeid
Verschillende vormen van de deling van de arbeid
Eenvoudige samenwerking
c) Machinerie. Gebruik van de natuurkrachten en wetenschap
Nagekomen aanvullingen voor punt 2 en 3
Over de deling van de arbeid
Surplusarbeid
Tien uren wet en overwerk
Vervolg Machinerie
Deel 2 Ter kritiek van de politieke economie
Theorieën over de meerwaarde
a) Sir James Stuart
b) De fysiocraten
c) A. Smith
Onderzoek hoe het mogelijk is, dat de jaarlijkse winst en het salaris de jaarlijkse ‘waren’ kopen, die buiten de winst en het salaris om het kapitaal constant houden
Onderscheiding van productieve en onproductieve arbeid
Uitruil van opbrengst en kapitaal
d) Necker
Uitweiding. Economische tabel volgens Quesnay
e) Linguet. Theorie van de Burgerwetten enzovoorts Londen 1767
f) Bray. (J.F.) Fouten van de arbeid en de remedie van de arbeid enzovoorts Leeds 1839
Deel 3 Ter kritiek van de politieke economie
Theorieën over de meerwaarde (voortzetting)
g) Heer Rodbertus
Derde brief aan von Kirchmann van Rodbertus: Weerlegging van de leer van Ricardo over de grondrente en de onderbouwing van een nieuwe rentetheorie
Opmerkingen over de geschiedenis van de ontdekking van de zogenaamde wetten van Ricardo
Nu tot Rodbertus en voor de laatste maal terug
h) Ricardo
Ricardo’s weergave van winst, winstvoet en gemiddelde prijzen enz.
Gemiddelde of kostprijs en marktprijs
Ricardo’s rentetheorie
Verklaring voor de tabel van pagina 574
A. Smiths rentetheorie
Ricardo’s theorie over de meerwaarde
1. Hoeveelheid arbeid en waarde van de arbeid
2. Waarde van het arbeidsvermogen. Waarde van de arbeid
3. Meerwaarde
4. Relatieve meerwaarde
5. Winsttheorie
Wet van de val van de winstvoet
Accumulatie theorie
Vermengingen van Ricardo
Bruto en netto inkomen
Machinerie
Toevoegingen
Deel 4 Ter kritiek van de politieke economie
Theorieën over de meerwaarde (Slot)
i) Malthus (T.R.)
Constant en variabel kapitaal
De malthusiaanse waardetheorie
Overproductie. Onproductieve consumenten enz.
k) Oplossing van de Ricardiaanse School
1. R. Torrens. Een essay over de productie van rijkdom
2. James Mill. Elementen van de politieke economie. Londen 1821
3. Strijdschriften
a. Waarnemingen over zekere mondelinge disputen in de politieke economie vooral in relatie tot waarde tot vraag en aanbod. Londen 1821
b. Een onderzoek naar die principes betreffende de aard van de vraag en de noodzaak van consumptie, later verdedigd door Mr. Malthus enz. Londen 1821
c. Dialogen tussen drie juristen over politieke economie over de principes van mr. Ricardo. (Londen Magazine, 1824)
d. Een kritische dissertatie over de aard, maatregelen en oorzaken van waarde; voornamelijk als referentie tot de geschriften van Mr. Ricardo en zijn volgelingen. Door de schrijver van essays over de formatie en publicatie van meningen. (Samuel Bailey) Londen 1825
4. MacCulloch
5. Wakefield
6. Stirling, Patrick James. De filosofie van handel enz. Edinburgh 1846
7. J. St. Mill. Enkele onopgeloste vragen enz.
l) Tegenwerpingen tegen de economen
1. De bron en oplossingen voor de nationale problemen enz. Een brief aan Lord Russell. Londen 1821
2. Piercy Ravenstone. Gedachten over het basissysteem en de effecten ervan
3. Arbeid verdedigd tegen de claims van het kapitaal; of de onproductiviteit van het kapitaal bewezen. Door een arbeider. Londen 1825
4. Thomas Hodgskin. Populaire politieke economie. Vier toespraken gehouden voor de Londen Mechanics Institution Londen 1827
Opbrengst en zijn bronnen
Verschillende vormen van het kapitaal
Aanvullingen
Productieve klassen
Kleinburgerlijke en kleine boeren industrie
Derde Hoofdstuk: Kapitaal en winst
1. Meerwaarde en winst
2. Winst drukt de meerwaarde telkens te klein uit
3. De verhouding wordt numeriek en volgens de vorm veranderd
4. Dezelfde meerwaarde kan zich in zeer verschillende winstvoeten uitdrukken; dezelfde winstvoet kan zeer verschillende meerwaarde uitdrukken
5. Verhouding van meerwaarde en winst is de verhouding van het variabele tot het totale kapitaal
6. Productiekosten
7. Algemene wet van het dalen van de winstvoet bij het voortschrijden van de kapitalistische productie
Arbeidsproces en waardevormingsproces: gebruikswaarde en ruilwaarde
Afname van de winstvoet
Constant kapitaal. Absolute massa van het kapitaal
Dalen van de winstvoet
Accumulatie
Vermindering van de uitgaven voor het constante kapitaal
Het mercantiele kapitaal. Het in de geldhandel tewerk gestelde kapitaal (voortzetting)
Episode. Refluxbewegingen van het geld in de kapitalistische reproductie
De rente van de rente
Episode. Refluxbewegingen van het geld in de kapitalistische reproductie (voortzetting)
Het handelskapitaal. Het in de geldhandel tewerk gestelde kapitaal (voortzetting)
Theorieën over de meerwaarde (slot)
5. l) Proletarische tegenstelling op basis van Ricardo
4. Hodgskin
m) Ramsay
n) Cherbuliez
o) Richard Jones
Deel 6 Ter kritiek van de politieke economie
3. Voortzetting van deel 1 hoofdstuk 3
g) Machinerie. Arbeidsdeling en de mechanische werkplaats. Werktuigen en machinerie
Vervangen van de arbeid door de machinerie
Accumulatie
h) Relatieve en absolute meerwaarde
Verhouding van arbeidsloon en meerwaarde
Omzetting van de vorm van de waarde van het arbeidsvermogen in waarde of prijs van de arbeid
Afgeleide formule van de verhoudingen van meerwaarde en het variabele kapitaal of van surplusarbeid en noodzakelijke arbeid
Aanvullingen
Intermezzo. Hume en J. Massie
i) Formele en reële onderschikking van de arbeid onder het kapitaal
Overgangsvormen
k) Productiviteit van het kapitaal, productieve en onproductieve arbeid
Aanvullingen
Historie. Petty
4. Terug omzetting van meerwaarde in kapitaal
a) Terug omzetting van meerwaarde in kapitaal
b) De zogenaamde oorspronkelijke accumulatie
Aanvullingen
Zogenaamde oorspronkelijke accumulatie
Rente rekening