Karl Marx

Ter kritiek van de politieke economie

(Manuscripten 1861 – 1863)



Geschreven: 1861 – 1863
Bron: Karl Marx, Zur Kritik der politischen Ökonomie (Manuskripte, 1861 - 1863), Marx Engels Gesamtausgabe 2, zweite Abteilung, band 3, Berlin, Internationale Marx-Engels-Stiftung
Vertaling: Sjarrel Massop
HTML en contact: Adrien Verlee voor het Marxists Internet Archive
| Hoe te citeren?

Qr-MIA


Verwant
Het Communistisch Manifest
De toestand van de arbeidersklasse in Engeland
Brieven over de materialistische geschiedenisopvatting

Inhoud:


Deel 1 Ter kritiek van de politieke economie

(Derde Hoofdstuk) Het kapitaal in het algemeen

Het productieproces van het kapitaal

1 Omzetting van geld in kapitaal

a) G - W - G. De meest algemene vorm van het kapitaal

b) Problemen die uit het karakter van de waarde voortkomen enz.

Aanvulling bij a

c) Ruil met de arbeid. Arbeidsproces. Waardevormingsproces

Waarde van het arbeidsvermogen. Minimumloon of gemiddeld arbeidsloon

Ruil van geld met arbeidsvermogen

Arbeidsproces

Waardevormingsproces

Eenheid van het arbeidsproces en waardevormingsproces (het kapitalistische productieproces)

De twee bestanddelen, waarin de omzetting van geld in kapitaal vervalt

Aanvullingen

Nagekomen aanvullingen

2 De absolute meerwaarde

a) Meerwaarde enkel als verhouding op te vatten als een bepaald, namelijk het in het arbeidsloon vastgelegde deel van het kapitaal

b) Verhouding van de surplusarbeid tot de noodzakelijke arbeid. De maat van de meerarbeid

c) Voordeel van het overwerk

d) Gelijktijdige arbeidsdagen

e) Het karakter van de meerarbeid

Aanvullingen

Meerwaardevoet

3 De relatieve meerwaarde

a) Samenwerking

b) Arbeidsdeling

Uitweiding over productieve arbeid

Verschillende vormen van de deling van de arbeid

Eenvoudige samenwerking

c) Machinerie. Gebruik van de natuurkrachten en wetenschap

Nagekomen aanvullingen voor punt 2 en 3

Over de deling van de arbeid

Surplusarbeid

Tien uren wet en overwerk

Vervolg Machinerie

Deel 2 Ter kritiek van de politieke economie

Theorieën over de meerwaarde

a) Sir James Stuart

b) De fysiocraten

c) A. Smith

Onderzoek hoe het mogelijk is, dat de jaarlijkse winst en het salaris de jaarlijkse ‘waren’ kopen, die buiten de winst en het salaris om het kapitaal constant houden

Onderscheiding van productieve en onproductieve arbeid

Uitruil van opbrengst en kapitaal

d) Necker

Uitweiding. Economische tabel volgens Quesnay

e) Linguet. Theorie van de Burgerwetten enzovoorts Londen 1767

f) Bray. (J.F.) Fouten van de arbeid en de remedie van de arbeid enzovoorts Leeds 1839

Deel 3 Ter kritiek van de politieke economie

Theorieën over de meerwaarde (voortzetting)

g) Heer Rodbertus

Derde brief aan von Kirchmann van Rodbertus: Weerlegging van de leer van Ricardo over de grondrente en de onderbouwing van een nieuwe rentetheorie

Opmerkingen over de geschiedenis van de ontdekking van de zogenaamde wetten van Ricardo

Nu tot Rodbertus en voor de laatste maal terug

h) Ricardo

Ricardo’s weergave van winst, winstvoet en gemiddelde prijzen enz.

Gemiddelde of kostprijs en marktprijs

Ricardo’s rentetheorie

Verklaring voor de tabel van pagina 574

A. Smiths rentetheorie

Ricardo’s theorie over de meerwaarde

      1. Hoeveelheid arbeid en waarde van de arbeid

      2. Waarde van het arbeidsvermogen. Waarde van de arbeid

      3. Meerwaarde

      4. Relatieve meerwaarde

      5. Winsttheorie

      Wet van de val van de winstvoet

Accumulatie theorie

Vermengingen van Ricardo

      Bruto en netto inkomen

      Machinerie

Toevoegingen

Deel 4 Ter kritiek van de politieke economie

Theorieën over de meerwaarde (Slot)

i) Malthus (T.R.)

Constant en variabel kapitaal

De malthusiaanse waardetheorie

Overproductie. Onproductieve consumenten enz.

k) Oplossing van de Ricardiaanse School

1. R. Torrens. Een essay over de productie van rijkdom

2. James Mill. Elementen van de politieke economie. Londen 1821

3. Strijdschriften

      a. Waarnemingen over zekere mondelinge disputen in de politieke economie vooral in relatie tot waarde tot vraag en aanbod. Londen 1821

      b. Een onderzoek naar die principes betreffende de aard van de vraag en de noodzaak van consumptie, later verdedigd door Mr. Malthus enz. Londen 1821

      c. Dialogen tussen drie juristen over politieke economie over de principes van mr. Ricardo. (Londen Magazine, 1824)

      d. Een kritische dissertatie over de aard, maatregelen en oorzaken van waarde; voornamelijk als referentie tot de geschriften van Mr. Ricardo en zijn volgelingen. Door de schrijver van essays over de formatie en publicatie van meningen. (Samuel Bailey) Londen 1825

4. MacCulloch

5. Wakefield

6. Stirling, Patrick James. De filosofie van handel enz. Edinburgh 1846

7. J. St. Mill. Enkele onopgeloste vragen enz.

l) Tegenwerpingen tegen de economen

1. De bron en oplossingen voor de nationale problemen enz. Een brief aan Lord Russell. Londen 1821

2. Piercy Ravenstone. Gedachten over het basissysteem en de effecten ervan

3. Arbeid verdedigd tegen de claims van het kapitaal; of de onproductiviteit van het kapitaal bewezen. Door een arbeider. Londen 1825

4. Thomas Hodgskin. Populaire politieke economie. Vier toespraken gehouden voor de Londen Mechanics Institution Londen 1827

Opbrengst en zijn bronnen

Verschillende vormen van het kapitaal

Aanvullingen

Deel 5 Ter kritiek van de politieke economie

Het mercantiele kapitaal. Het in de geldhandel actieve kapitaal

Productieve klassen

Kleinburgerlijke en kleine boeren industrie

Derde Hoofdstuk: Kapitaal en winst

1. Meerwaarde en winst

2. Winst drukt de meerwaarde telkens te klein uit

3. De verhouding wordt numeriek en volgens de vorm veranderd

4. Dezelfde meerwaarde kan zich in zeer verschillende winstvoeten uitdrukken; dezelfde winstvoet kan zeer verschillende meerwaarde uitdrukken

5. Verhouding van meerwaarde en winst is de verhouding van het variabele tot het totale kapitaal

6. Productiekosten

7. Algemene wet van het dalen van de winstvoet bij het voortschrijden van de kapitalistische productie

    Arbeidsproces en waardevormingsproces: gebruikswaarde en ruilwaarde

    Afname van de winstvoet

    Constant kapitaal. Absolute massa van het kapitaal

    Dalen van de winstvoet

    Accumulatie

    Vermindering van de uitgaven voor het constante kapitaal

Het mercantiele kapitaal. Het in de geldhandel tewerk gestelde kapitaal (voortzetting)

Episode. Refluxbewegingen van het geld in de kapitalistische reproductie

De rente van de rente

Episode. Refluxbewegingen van het geld in de kapitalistische reproductie (voortzetting)

Het handelskapitaal. Het in de geldhandel tewerk gestelde kapitaal (voortzetting)

Theorieën over de meerwaarde (slot)

5. l) Proletarische tegenstelling op basis van Ricardo

4. Hodgskin

m) Ramsay

n) Cherbuliez

o) Richard Jones

Deel 6 Ter kritiek van de politieke economie

3. Voortzetting van deel 1 hoofdstuk 3

g) Machinerie. Arbeidsdeling en de mechanische werkplaats. Werktuigen en machinerie

Vervangen van de arbeid door de machinerie

Accumulatie

h) Relatieve en absolute meerwaarde

Verhouding van arbeidsloon en meerwaarde

Omzetting van de vorm van de waarde van het arbeidsvermogen in waarde of prijs van de arbeid

Afgeleide formule van de verhoudingen van meerwaarde en het variabele kapitaal of van surplusarbeid en noodzakelijke arbeid

Aanvullingen

Intermezzo. Hume en J. Massie

i) Formele en reële onderschikking van de arbeid onder het kapitaal

Overgangsvormen

k) Productiviteit van het kapitaal, productieve en onproductieve arbeid

Aanvullingen

Historie. Petty

4. Terug omzetting van meerwaarde in kapitaal

a) Terug omzetting van meerwaarde in kapitaal

b) De zogenaamde oorspronkelijke accumulatie

Aanvullingen

Zogenaamde oorspronkelijke accumulatie

Rente rekening